Η ΜΑΧΗ ΤΗΣ ΓΙΑΝΝΙΤΣΟΥΣ ΚΑΙ ΟΙ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ ΤΗΣ
Όπως γνωρίζεται, η Γιαννιτσού σήμερα Π. Γιαννιτσού, είναι κτισμένη στο φρύδι της Όρθρης και αγναντεύει Άγραφα, Θεσσαλία, Φθιώτιδα. Επί τουρκοκρατίας ανήκε πάντα στα Άγραφα και υπαγόταν στη Διοίκηση της Θεσσαλίας. Υπάρχουν πολλά ιστορικά δεδομένα που το μαρτυρούν.
Το διάσελο-άνοιγμα- του ορεινού όγκου της Όθρης, Π. Γιαννιτσού, Παλιασβέστης, Κοκκάλια, Ασβέστης, Δραμάλα, Καράπα, υπήρξε το μεγαλύτερο και συχνότερο πέρασμα στρατευμάτων από το Θεσσαλικό προς τον Φθιωτικό κάμπο από αρχαιοτάτων χρόνων. Από εδώ, από τον όγκο της Όθρης, ο Ξέρξης, οι Μακεδόνες, οι Αιτωλοί, άλλα και βαρβαρικά φύλλα, διαπεραίωσαν μέσω αυτού, μεγάλο μέρος των στρατευμάτων τους, για να καταλάβουν τις ακμάζουσες Φθιωτικές πόλεις: Φθία, Ελλάς, Σπερχειές, Μακρακώμη, Ν. Πάτραι.
Ο Γερμανός φιλόσοφος και αρχαιολόγος Φριδερίκος Στάχλιν (Friedrich Stahlin) ,στο Βιβλίο του με τίτλο «Η Αρχαία Θεσσαλία»,αναφέρεται εκτενέστατα για την περιοχή αυτή των άλλοτε Αγράφων, ως φυσικό πέρασμα και ειδικότερα: «Δυτικά της Υπάτης βρίσκονται αι Σπερχειές (αις) και η Μακρακώμη. «Οι Αιτωλοί ορμώμενοι από την Υπάτη ή μέσω διαβάσεως του Λιάσκοβου, λεηλάτησαν το 198 π.χ. πρώτα τις Σπερχειές και μετά τη Μακρακώμη, η οποία συνεπώς βρισκόταν βορειότερα. Μετά προχώρησαν μέσω του ορεινού δρόμου από Γιαννιτσού προς Δολοπία. (κυριότερες πόλεις στα ερείπια της Ρεντίνας και της άνω Δρανίστας είναι οι Αγγείαι, οι Κτιμένες»)
Φυσικό επακόλουθο είναι το πέρασμα αυτό να γίνει πεδίο συγκρούσεων και στην επαναστατημένη Ελλάδα του 1821, ως προς τον έλεγχο αυτού, όπως έγιναν και με τα περάσματα προς την Νότια Ελλάδα δια μέσω της Οίτης, όπως της Καλλακούδας , του Αετού κ.α.
Σήμερα θα σταθούμε μόνο στα πολεμικά γεγονότα, που έλαβαν χώρα γύρω από την περιοχή της Γιαννιτσούς των Αγράφων κατά την περίοδο της επανάστασης του 1821.
Στα μέσα Μαΐου του 1821, η επανάσταση είχε επεκταθεί και στα Άγραφα, χάρη στις προσπάθειες του Ευρυτάνα οπλαρχηγού Κώστα Βελή, ο οποίος μαζί με τον Σταμάτη Γάτσο έδιωξαν τους Κόνιαρους (τούρκικη φυλή της μεσανατολίας που είχε εγκατασταθεί εκεί) στο Θεσσαλικό κάμπο. Τους επιτέθηκε όμως ο Μαχμούτ πασάς της Λάρισας, γνωστότερος ως Δράμαλης και τους ανάγκασε να καταφύγουν στη Ρεντίνα. Οι Τούρκοι σε αντίποινα τους κυνήγησαν και στη μάχη της Φοτιάνας μεταξύ 10 και 15 Ιουλίου, οι Έλληνες κυκλώθηκαν ύστερα από προδοσία του Τσολάκογλου, όπου ο μεν Γάτσος συνθηκολόγησε με τους Τούρκους, ο δε Βελής συνελήφθη αιχμάλωτος και στάλθηκε στην Κωνσταντινούπολη, όπου και θανατώθηκε με φρικτά βασανιστήρια.
Ακολούθως στις 4 Ιουλίου του 1821 επαναστατεί το Καρπενήσι. Οι οπλαρχηγοί της Ευρυτανίας Γιολδασαίοι αναγκάζουν τους Τούρκους να οχυρωθούν στα σπίτια τους. Σε βοήθειά αυτών στάλθηκε από τα Γιάννενα ο Βελήμπεης, ο οποίος στις 19 Ιουλίου νικά τους Έλληνες στα Καγκέλια, αλλά την επομένη μέρα οι Έλληνες τον νικάνε στη Μιάρα, οπότε οι Τούρκοι της Ευρυτανίας καταφεύγουν στην Ήπειρο.
Επειδή η επανάσταση στη Στερεά και Πελοπόννησο, παίρνει εκρηκτικές διαστάσεις.
Ο Διοικητής της Μακεδονίας Μπαϋράμ πασάς και της Θεσσαλίας Δράμαλης παίρνουν εντολή από το Σουλτάνο να καταπνίξουν την επανάσταση στη Στερεά. Ο Δράμαλης στρατοπεδεύει στο Δομοκό και από εκεί επιχειρεί πάση θυσία να κρατάει ελεύθερες τις διαβάσεις προς νότο. Μια δε από αυτές τις διαβάσεις του ορεινού όγκου της Όθρής είναι και αυτή της Γιαννιτσούς.
Ο Μπαϊράμ πασάς στρατοπεδεύει στη Λαμία και είχε εντολή να προχωρήσει στην Πελοπόννησο και ο Δράμαλης θα κρατούσε ανοιχτά τα περάσματα προς νότο, για απρόσκοπτο ανεφοδιασμό σε προμήθειες. Αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι ο Δράμαλης δεν έσπευσε σε βοήθεια του Μπαϊράμ πασά, όταν υπέστη τη μεγάλη πανωλεθρία στα Βασιλικά, στις 26 Αυγούστου του 1821
Από τα παραπάνω γεγονότα, αλλά και από το στρατό που διατηρούσαν πάντα οι Τούρκοι στη Γιαννιτσού, συμπεραίνεται ότι ήθελαν πάντα ανοιχτό το πέρασμα αυτό της Γιαννιτσούς και οι Έλληνες από την πλευρά τους προσπαθούσαν να τους διώξουν.
Περίπου στο τέλος Ιουλίου ή στα μέσα Αυγούστου του 1821, γίνεται πρώτη και μεγάλη μάχη της Γιαννιτσούς , όταν ο Ανδρίτσος Σιαφάκας με αρκετούς ρουμελιώτες αγωνιστές από τα γύρω χωριά της Φθιώτιδας, επιτίθεται στις δυνάμεις του Κεχαγιάμπεη του Δράμαλή στο διάσελο της Γιαννιτσούς . Στο μεταξύ οι ευρυτάνες μετά την ήττα τους στη Φωτιάνα και τη σύλληψη του Κώστα Βελή, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, κάποιοι από αυτούς κατέβηκαν στη Ρούμελη μέσω Ροβολιαρίου και πολέμησαν στη μάχη που έγινε στο Κλωνί. Ενώ άλλοι έσπευσαν «…εις επικουρίαν» του Ανδρίτσου Σιαφάκα στη μάχη της Γιαννιτσούς, όπως δηλώνεται στα πιστοποιητικά τους.
Αυτή η μάχη της Γιαννιτσούς στα πιστοποιητικά εκδουλεύσεων των ρουμελιωτών αγωνιστών, και κυρίως των ευρυτάνων, οι οποίοι έλαβαν μέρος σε αυτή, χαρακτηρίζεται ως σημαντική, γιατί δεν επέτρεψε να φθάσουν προμήθειες και ενισχύσεις από το Δράμαλη στον Μπαϊράμ πασά.
Για να κατανοήσουμε και να πιστοποιήσουμε τα παραπάνω, ας δούμε τι ήταν αυτά τα πιστοποιητικά εκδουλεύσεων των αγωνιστών προς την πατρίδα.
Με την έλευση του Όθωνα το 1833 και βασιλικό διάταγμα, καθιερώθηκαν προς τιμήν και επιβράβευση των αγωνιστών τα αριστεία, εθνόσημα ή νομισματόσημα, όπως ονομάσθηκαν. Είχαν σχήμα σταυρού. Από τη μια πλευρά έγραφαν «Τοις προμάχοις της πατρίδος» και από την άλλη «Όθων Βασιλεύς της Ελλάδος». Συνοδεύονταν δε αυτά από δίπλωμα και κρέμονταν στο στήθος με ταινία κυανή στις επίσημες γιορτές. Οι μεν αξιωματικοί έπαιρναν αργυρό, οι δε υπαξιωματικοί χάλκινο και οι στρατιώτες σιδερένιο. Οι κάτοχοί τους είχαν ως προνόμιο δημόσιες διακρίσεις και θέσεις, αλλά και προικοδοτήσεις με χρηματικά γραμμάτια, για αγορά χωραφιών, υδρομύλων κ. ά.
Για να πάρουν όμως το νομισματόσημο ή αριστείο, έπρεπε σύμφωνα με το Η΄ ψήφισμα της Εθνικής εθνοσυνέλευσης να έχουν συμπληρώσει το 30ον έτος της ηλικία των και τότε να κατέθεταν την αίτηση και το πιστοποιητικό εκδουλεύσεων σε ειδική επιτροπή των στρατιωτικών, βεβαιωμένο για τη συμμετοχή τους στον Αγώνα από τους τοπικούς οπλαρχηγούς και επικυρωμένο από τον Δήμαρχο της πόλης.
Από τα Γ. Α. Κ έχουμε εντοπίσει τα πιστοποιητικά 189 αγωνιστών του 1821 που πήραν μέρος στη μάχη της Γιαννιτσούς. Ιδιαίτερα δε στα πιστοποιητικά των ευρυτανικής καταγωγής αγωνιστών, αναφέρουν τη μάχη της Γιαννιτσούς, αμέσως μετά τη μάχη στην Κονιαρόβρυση με το Κώστα Βελή. Ενδεικτικά αναφέρουμε πιστοποιητικά Ευρυτάνων, αλλά και άλλων αγωνιστών που πήραν μέρος στη μάχη της Γιαννιτσούς, όπου μεταξύ άλλων αναφέρονται:
Το πιστοποιητικό του Αναγνώστη Καπνιά από την Αρτοτίνα, πατριώτη του Σιαφάκα, μεταξύ άλλων αναφέρει: «Πολέμησε υπό την οδηγία του Ανδρ. Σιαφάκα….. στη Σέλιανη, στη Γιαννιτσού…...»,καθώς και πιστοποιητικά άλλων αγωνιστών που υπάρχουν στα χέρια μας και που αναφέρουν «…. εις κατά την εις Γιαννιτζού υπό τον Ανδρ. Σιαφάκα…...» .Την ίδια περίπου διάταξη έχουν τα περισσότερα
Ο Μεγαλύτεροι συντελεστής αυτής της μάχης όπως αντιλαμβάνεται κανείς ήταν η κορυφαία στρατιωτική προσωπικότητα του Ανδρίτσου Σιαφάκα και οι 189 αγωνιστές των οποίων τα ονόματα δημοσιεύονται πιο κάτω, αλλά και πλήθος άλλων που δεν μπορέσαμε να καταγράψουμε. Αυτοί συγκρούσθηκαν με τον Κεχαγιάμπεη του Δράμαλη ή κατ’ άλλους με στρατεύματα του Μπεϊράμ πασά. Δεν αποκλείεται στη μάχη αυτή να μετείχαν και οι: Ζαχαρίας (Ζαχαράκης) Γιολδάσης ( πιστ. Παπακούκου από τη Μερκάδα). Από πλέυράς Τούρκων αξιωματούχων πέραν του Καχαγιάμπεη , αναφέρονται επίσης ο Μώτου Μαρτίνη και Ασλανάκης Ιμεταγάς.
Στη Γιαννιτσού έγιναν πολλές μάχες, όπως αυτή του 1822, αλλά και αυτή του 1823 για την οποία αναφέρθηκε διεξοδικά ο προηγούμενος ομιλητής κ. Δημήτριος Δεληγιάννης στην εισήγησή του, όταν ο Σουλτάνος θέλησε να ενισχύει την πολιορκία Μεσολογγίου έδωσε εντολή στον Τζελαλεδί μπέη, ο οποίος με 2.500 στρατό από τη Μ. Ασία έφτασε στο Βόλο και από εκεί μέσω Αλμυρού πέρασε από την Γιαννιτσού, όπου συνάντησε αντίσταση πιθανότατα από τους: Ι Φραγγίστα Θ. Γρίβας. Γ. Γαλής από Φουρνά και Σπ. Κοντογιάννη.
Επίσης μάχη στη Γιαννιτσού έγινε και το 1824, όταν το Υπουργείο των Στρατιωτικών έδωσε εντολή στους οπλαρχηγούς της Ρούμελης να κάψουν τη Γιαννιτσού, επειδή οι Τούρκοι διατηρούσαν πάντα στρατό σε αυτή.
Λίγα λόγια για τον Σιαφάκα
Ο πατέρας του Σαφάκα καταγόταν από τη Μπρούφλιανη, ο ίδιος γεννήθηκε στην Αρτοτίνα της Δωρίδας το 1775. Έδρασε κατά κύριο λόγο στη Φθιώτιδα, Ευρυτανία και Ναυπακτία.
Στις 28 Μαρτίου 1821 με το Σκαλατσοδήμο επαναστάτησε στο Λιδορίκι. Πήρε μέρος και διακρίθηκε στις μάχες: Το 1822 στις μάχες της Υπάτης, το 1824 στη μάχη της Άμπλιανης, το 1825 της Ναυπακτίας και σε άλλες.
Το 1826 ο Σιαφάκας επέστρεψε στο καπάκι του στο Λιδορίκι. Συνθηκολόγησε με τους Τούρκους, όπως και πολλοί άλλοι της εποχής οπλαρχηγοί, όταν πλέον είχε καταληφθεί η Φθιώτιδα από το 1826 και η επανάσταση ψυχορραγούσε. Τότε ο Σουλτάνος απαιτούσε έγγραφη μετάνοια και υποταγή. Τον Σιαφάκα οι Τούρκοι το 1828 τον έστειλαν στα Γιάννενα. Δραπέτευσε όμως, αλλά τον σκότωσε ο έμπιστος των Τούρκων Σ. Στράτος, ο οποίος εποφθαλμιούσε τη θέση του (Χ. Πάτση) )
Από τους παραπάνω 189 αγωνιστές, οι 29 είναι Ευρυτάνες από τα χωριά: Αραχωβίτσα (σήμερα Πετράλωνα), Δομνίστα, Καρπενήσι, Κρίκελο, Καρύτσα, Μεγάλο Χωριό, Τέρνο (σήμερα Μεσοκώμη) και δύο (2) είναι από την Αρτοτίνα Φωκίδος.
Από τα χωριά της Φθιώτιδας πήραν μέρος, 32 από τη Μάκρυση, 18 από την Υπάτη, Νεοχώρι Τυμφρηστού 12, Λιανοκλάδι και Σέλιανη (σημερινά Μάρμαρα) από 9, Μερκάδα και Παλαιόκαστρο από 7, Μαυρίλο 6
Κάψη, Περίβλεπτο και Πίτσι ή Πιτσιουτά από 5.
Βαρυμπόπη, Κουκιά και Μπρούφλιανη, από 4.
Αμούρι , Αρχάνι, Καστανιά, Λαμία, Παλαιοβράχα, Φτέρη 3 από κάθε χωριό.
Και από ένας από τα χωριά: Αγά, Άγιος Δημήτριος Ναυπακτίας, Ζημιανή, Γραμμένη, Κολοκυθιά, Μεξιάτες, Δίλοφο, Πλατύστομο, Σμόκοβο Υπάτης και Χαλίλη
Άφησα τελευταίους τους δυο Γιαννιτσώτες αγωνιστές του 1821, που πήραν μέρος στη μάχη της Γιαννιτσούς, γιατί πιστεύουμε αξίζουν ιδιαίτερης αναφοράς, παραθέτοντας τα πιστοποιητικά τους.
Πρώτος: Κομπάρος Γιώργος. Γεννήθηκε στη Γιαννιτσού το 1798. Πήρε το πιστοποιητικό του ύστερα από ομαδική αίτηση, κοινή με Βασίλη Πλατανιά και Γ. Φωτάκο, με ημερομηνία 1 Φεβρουαρίου 1844, όλοι με καταγωγή από Γιαννιτσού. Στο πιστοποιητικό αυτό αναφέρονται τα εξής:
"Δια του παρόντος πιστοποιούμε, ότι ο Γεώργιος Κομπάρος. κάτοικος Γιαννιτσούς του Δήμου Μακρακώμης ετών 43, δράξας τα όπλα από αρχής της ελληνικής επαναστάσεως μέχρι τέλους, υπηρέτησε στρατιωτικά την πατρίδα, διατέλεσε υπό την οδηγία και άλλων οπλαρχηγών και των υποφαινομένων. Παρευρέθη σε διάφορες κατά των εχθρών μάχες, πολέμησε γενναίως στις δυο προσβολές της Υπάτης κατά των ντόπιων Οθωμανών του Ιμέρ Βρυώνη εις Καλιακούδα κατά του Σκόνδρα πασά, εις Αετό, εις Άμπλιανη, εις Γιαννιτζού, εις το Κρεμμύδι κατά του Ιμπραήμ, εις την υπό τον Κιουταχή πασά πολιορκία του Μεσολογγίου, εις Αθήνας κατά του ιδίου του Ιμπραήμ και λοιπές, χάριν συντομίας παραλείπομε. Έδειξε γενναιότητα και ανδρεία σε όλες τις μάχες. Όθεν εις ένδειξη των ανωτέρω δίδεται το παρόν, για να χρησιμεύσει όπου ανήκει. Εν Αγά 1 Φεβρουαρίου 1844. Επικυρώνεται το γνήσιο των υπογραφών Μ. και Ν. Κοντογιάννη συνταγματάρχη και αντισυνταγματάρχη αντιστοίχως. Ο Δήμαρχος Σπερχειάδος Χ. Ζουλούμης". (Πηγή: Γ.Α. Κ Αριστεία του Φ 269/117
Ο Γεώργιος Κομπάρος, λοιπόν, πήρε σιδερένιο αριστείο και είναι γραμμένος σε κατάλογο μαζί με άλλους 490 Φθιωτείς και Γιαννιτσώτες αριστειούχους με α/α 16. (Πηγή: Γ.Α.Κ ,Αριστεία του Φ.286/16.
Δεύτερος: Πλατανιάς Βασίλης. Γεννήθηκε το 1799 στη Γιαννιτσού Αγράφων. Και αυτός είναι σε ομαδική αίτηση, κοινή με Γ. Κομπάρο και Γ. Φωτάκο, με ημερομηνία 1η Φεβρουαρίου 1844, όλοι ορμώμενοι από Γιαννιτσού, όπου αναφέρετα:
"Δια του παρόντος πιστοποιούμε ότι, ο Βασίλειος Πλατανιάς, κάτοικος Γιαννιτζούς του Δήμου Μακρακώμης, ετών 45, δράξας τα όπλα από αρχής της ελληνικής επαναστάσεως μέχρι τέλους υπηρέτησε στρατιωτικώς την πατρίδα. Διετέλεσε υπό την οδηγία και άλλων οπλαρχηγών, του Καραϊσκάκη και των υποφαινομένων. Παρευρέθη εις διαφόρους κατά των εχθρών μάχες, πολέμησε γενναίως στις δυο προσβολές της Υπάτης κατά των ντόπιων Οθωμανών του Ιμέρ Βρυώνη εις Καλιακούδα κατά του Σκόνδρα πασά, στο Αετό, εις Αμπλιανη, εις Γιαννιτσού, εις το Κρεμμύδι κατά του Ιμπραήμ, εις την υπό του Κιουταχή πασά πολιορκία του Μεσολογγίου, εις Αθήνας κατά του ιδίου του Ιμπραήμ . Έδειξε γενναιότητα και ανδρεία σε όλες τις μάχες. Όθεν εις ένδειξη των ανωτέρω δίδεται το παρόν, για να χρησιμεύσει όπου ανήκει. Εν Αγά 1 Φεβρουαρίου 1844. Επικυρώνεται το γνήσιο των υπογραφών Μ. και Ν Κοντογιάννη, συνταγματάρχου και αντισυνταγματάρχη αντίστοιχα. Ο Δήμαρχος Σπερχειάδος Χ.Ζουλούμης". Πηγή: Γ.Α.Κ φ 269/3000 ΓΑΚ 116 Αριστεία
Υπάρχει και δεύτερο πιστοποιητικό αναφορικά με τον Βασίλη Πλατανιά, με ημερομηνία 10 Μαΐου 1865, που αναφέρει και άλλες μάχες, όπως της Γιαννιτσούς, Μεγάλου χωριού και Νεβρόπολης Θεσσαλίας (κατά του Σελιχτάρ πασά), Διπόταμου (κατά Ασλανάκη και του Μώτου Μαρτίνη), Κεφαλόβρυσου Καρπενησίου, Καλιακούδας, Κεφαλόβρυσου Αιτωλικού, Νεόκαστρου, Ρίγανης, Ριβίου, Καρβασαρά, και Μεσολογγίου απ' έξω, υπό των οπλαρχηγών: Γιαννάκη Γιολδάση, Ζαχ. Γιολδάση, Καραϊσκάκη, και Κίτσον Τζαβέλα Υπογράφεται από Ι. Γιολδάση.
Τον Βασίλη Πλατανιάς η επιτροπή τον κατέταξε ως στρατιώτη, αλλά διαφώνησε με την στρατιωτική Υπηρεσία απονομής αριστείων, έκανε έφεση και ύστερα από δικαστική πράξη κατετάγη ως υπαξιωματικός, Γ τάξεως. Α.Π.Μ.Υ.3143. 20 Μαΐου 1865. (Κ. Ζήσης) και πήρε χάλκινο αριστείο.
Όπως βλέπουμε από την πληθώρα των παλικαριών της Γιαννιτσούς (170) περίπου στο σύνολο, μόνο δυο πήραν μέρος στη μάχη του χωριού τους, αλλά όπως θα δούμε σε μια άλλη μελλοντική ημερίδα, οι υπόλοιποι έδιναν το παρόν σε άλλες σημαντικές μάχες του Αγώνα
Πρέπει να σημειώσω ακόμη, ότι, όπως προκύπτει από το πιστοποιητικό εκδουλεύσεων του Ευρυτάνα Αγωνιστή Ιωάννη Καρύτσα, αυτός σκοτώθηκε το 1826, σε μάχη της Γιαννιτσούς, ακολουθώντας την τύχη του πατέρα του, που σκοτώθηκε το 1823 στη μάχη της Καλιακούδας.
Άρα έχουμε και το 1826 μάχη στη Γιαννιτσού, όταν τα πάντα στη Ρούμελη αλλά και σε όλη την επαναστατημένη Ελλάδα είχαν νεκρώσει, όταν ο αγώνας ψυχορραγούσε και οι οπλαρχηγοί επέστρεφαν στα καπάκια τους, υπογράφοντας υποταγή στο Σουλτάνο. Αλλά με τη γενναία εκστρατεία του Αρχιστράτηγου Γ. Καραϊσκάκη στη Ρούμελη το 1826, παρά τη λυσσώδη αντίδραση του Μαυροκορδάτου λόγω αντιζηλίας, ο αγώνας αναζωπυρώθηκε και μαζί ξαναζωντάνεψαν και τα περάσματα της Όθρυς. Τότε είναι που σκοτώθηκε και ο Ιω. Καρύτσας.
Κλείνοντας πρέπει να τονίσω, πως ασφαλώς ο κατάλογος των αγωνιστών, που πήραν μέρος στη μάχη της Γιαννιτσούς, όπως και σε άλλη μάχη δεν ολοκληρώνεται με μια έρευνα .
Και τούτο, γιατί ένα κομμάτι της πρώτης περιόδου της έρευνας αυτής των Αριστείων δεν συμπεριελήφθη εδώ, γιατί δεν γνωρίζαμε τον τρόπο της έρευνας ( Γ. Δημητρίου)
Επίσης έχουμε ανεξερεύνητο ακόμη, το μεγαλύτερο μέρος του Ιστορικού Αρχείου του 1821 της Εθνικής Βιβλιοθήκης, όπου φυλάσσονται τα Κυτία με τις μεταβολές στα φύλλα Μητρώου των Αγωνιστών.
Ομοίως, το Αρχείο των Στρατιωτικών με τις προικοδοτήσεις των Φαλαγγιτών, δεν το έχουμε ακόμη εξερευνήσει.
Δεν έχουμε πολλά από τα πιστοποιητικά των Γιαννιτσωτών αγωνιστών καταγωγής από Ασπροπόταμο, ενώ υπάρχουν καταχωρημένοι στους καταλόγους των αριστειούχων Γιαννιτσωτών.
Υπάρχουν Αγωνιστές, που για το ένα ή τον άλλο λόγο δεν έκαναν αίτηση ή πέθαναν στην περίοδο 1833 έως 1865 και οι κληρονόμοι των, δεν ενδιαφέρθηκαν να υποβάλλουν αίτηση ή δεν είχαν κληρονόμους.
Μία τρισέλιδη επιστολή του Ευαγγέλη Μ. Κοντογιάννη 29 Αυγούστου 1838 …
προς την Επί των Στρατιωτικών Βασιλική Γραμματεία της Επικρατείας με την οποία της ζητά να λάβει υπόψη της τους ονομαστικούς κατάλογους των στρατιωτικών αγωνιστών, των οποίων τα αποδεικτικά έγγραφα χάθηκαν και να τους χορηγήσει το αριστείο που τους αναλογεί, ως ανταμοιβή για τις υπηρεσίες που προσέφεραν στον αγώνα υπέρ της ανεξαρτησίας της Ελλάδας. (Αριστεία - Υπηρεσιακή αλληλογραφία) .Η επιστολή αυτή μας δείχνει καθαρά πως πολλά έγγραφα της περιόδου εκείνης έχουν χαθεί και άρα εικάζουμε, πως οι αγωνιστές στην υπό συζήτηση μάχη θα ήταν πολυπληθέστερη.
Πολλές είναι και οι μάχες που έλαβαν χώρα, όχι μόνο στη Γιαννιτσού, αλλά και σε όλο το μήκος της κορυφογραμμής της Όθρης, όταν κατά το έτος 1879, επαναστάτησε η Τουρκοκρατούμενη περιοχή της Θεσσαλίας. Τότε είναι που ιδρύθηκε και το πρώτο Νοσοκομείο του Ερυθρού Σταυρού στο χωριό μας, για το οποίο θα μας μιλήσει ο κ. Παπαδημητρίου.
Άλλες μάχες του Αγώνα στην περιοχή είναι: Υπάτη τρεις (1821,Απρ. 1822 και Μάιος 1822) φορές, Σέλιανης, Μονής Αγάθωνος, Αετού, Αγίας Μαρίνας, Αλαμάνας, Άμπλιανης (τοποθεσία μεταξύ Σαλώνων και Γραβιάς), Βασιλικά, Θερμοπυλών, Κάψη, Παλαιόκαστρο, Μαυρίλο, Νεοχωράκι, Διπόταμα Φθιώτιδος, Κλωνί, Αγά, Γυφτοχώρι (Καλλιθέα), Τσούκα, Πλατύστομο, Ασβέστης, Δερβέν Φούρκα κ.ά.
Κλείνοντας, θεωρώ απαραίτητο στοιχείο γνώσης του κάθε ανθρώπου, του κάθε Έλληνα να γνωρίζει την ιστορική διαδρομή του τόπου του και ιδιαίτερα της πατρίδας του, η οποία μας καθοδηγεί και μας παραδειγματίζει με τις γεμάτες αξίες, πράξεις των παππούδων μας και γιατί όχι και από τις παραλήψεις των
Τέλος, θέλω να ευχαριστήσω από καρδιάς, όλους εκείνους, καθώς και τις αρμόδιες υπηρεσίες, οι οποίοι με βοήθησαν και με συνέδραμαν για την πραγματοποίηση του σκοπού της ερευνάς μου, για τον τόπο που γεννήθηκα, το χωριό μου και της ευρύτερης περιοχής μας. Όπως: Τα Γ.Α.Κ Αθηνών και τους υπαλλήλους του, το Γιώργο Δημητρίου που με μύησε στον τρόπο της έρευνας και την εν συνεχεία βοήθεια που μου παρείχε, αλλά και για την σημερινή του παρουσία εδώ.
Ιδιαίτερα ευχαριστώ την διευθύντρια των Γ.Α.Κ Λαμίας, κ. Σοφία Βακιρτζηδέλη, που χωρίς την βοήθειά της τίποτα δεν θα είχαμε καταφέρει.
Τον πρόεδρο του τοπικού κοινοτικού διαμερίσματος Γιαννιτσούς του Δήμου Μακρακώμης κ. Γιάννη Ντούζγο, καθώς και τον πρόεδρο του Πολιτιστικού Συλλόγου Γιαννιτσούς κ. Γιάννη Κουμπαράκη το Δ. Σ, τους ομιλητές της ημερίδας και όλους εσάς, που με την παρουσία σας, λαμπρύνατε την εκδήλωση αυτή.
Σας ευχαριστώ πολύ.
Παραθέτουμε κατάλογο χωριών που τα παλικάρια τους έτρεξαν να φράξουν το πέρασμα των Τούρκων προς τη Φθιώτιδα.
Η παρουσίαση αυτή, έγινε στο χωριό στις 31/7/2011
Τα ονόματα των αγωνιστών και τα πιστοποιητικά τους, λόγω του μεγάλου όγκου, δεν περιλαμβάνοται.
Είναι στη διάθεση του καθενός
του Θωμά Ζέβρα
πηγή : http://www.lavanitsa.gr
Όπως γνωρίζεται, η Γιαννιτσού σήμερα Π. Γιαννιτσού, είναι κτισμένη στο φρύδι της Όρθρης και αγναντεύει Άγραφα, Θεσσαλία, Φθιώτιδα. Επί τουρκοκρατίας ανήκε πάντα στα Άγραφα και υπαγόταν στη Διοίκηση της Θεσσαλίας. Υπάρχουν πολλά ιστορικά δεδομένα που το μαρτυρούν.
Το διάσελο-άνοιγμα- του ορεινού όγκου της Όθρης, Π. Γιαννιτσού, Παλιασβέστης, Κοκκάλια, Ασβέστης, Δραμάλα, Καράπα, υπήρξε το μεγαλύτερο και συχνότερο πέρασμα στρατευμάτων από το Θεσσαλικό προς τον Φθιωτικό κάμπο από αρχαιοτάτων χρόνων. Από εδώ, από τον όγκο της Όθρης, ο Ξέρξης, οι Μακεδόνες, οι Αιτωλοί, άλλα και βαρβαρικά φύλλα, διαπεραίωσαν μέσω αυτού, μεγάλο μέρος των στρατευμάτων τους, για να καταλάβουν τις ακμάζουσες Φθιωτικές πόλεις: Φθία, Ελλάς, Σπερχειές, Μακρακώμη, Ν. Πάτραι.
Ο Γερμανός φιλόσοφος και αρχαιολόγος Φριδερίκος Στάχλιν (Friedrich Stahlin) ,στο Βιβλίο του με τίτλο «Η Αρχαία Θεσσαλία»,αναφέρεται εκτενέστατα για την περιοχή αυτή των άλλοτε Αγράφων, ως φυσικό πέρασμα και ειδικότερα: «Δυτικά της Υπάτης βρίσκονται αι Σπερχειές (αις) και η Μακρακώμη. «Οι Αιτωλοί ορμώμενοι από την Υπάτη ή μέσω διαβάσεως του Λιάσκοβου, λεηλάτησαν το 198 π.χ. πρώτα τις Σπερχειές και μετά τη Μακρακώμη, η οποία συνεπώς βρισκόταν βορειότερα. Μετά προχώρησαν μέσω του ορεινού δρόμου από Γιαννιτσού προς Δολοπία. (κυριότερες πόλεις στα ερείπια της Ρεντίνας και της άνω Δρανίστας είναι οι Αγγείαι, οι Κτιμένες»)
Φυσικό επακόλουθο είναι το πέρασμα αυτό να γίνει πεδίο συγκρούσεων και στην επαναστατημένη Ελλάδα του 1821, ως προς τον έλεγχο αυτού, όπως έγιναν και με τα περάσματα προς την Νότια Ελλάδα δια μέσω της Οίτης, όπως της Καλλακούδας , του Αετού κ.α.
Σήμερα θα σταθούμε μόνο στα πολεμικά γεγονότα, που έλαβαν χώρα γύρω από την περιοχή της Γιαννιτσούς των Αγράφων κατά την περίοδο της επανάστασης του 1821.
Στα μέσα Μαΐου του 1821, η επανάσταση είχε επεκταθεί και στα Άγραφα, χάρη στις προσπάθειες του Ευρυτάνα οπλαρχηγού Κώστα Βελή, ο οποίος μαζί με τον Σταμάτη Γάτσο έδιωξαν τους Κόνιαρους (τούρκικη φυλή της μεσανατολίας που είχε εγκατασταθεί εκεί) στο Θεσσαλικό κάμπο. Τους επιτέθηκε όμως ο Μαχμούτ πασάς της Λάρισας, γνωστότερος ως Δράμαλης και τους ανάγκασε να καταφύγουν στη Ρεντίνα. Οι Τούρκοι σε αντίποινα τους κυνήγησαν και στη μάχη της Φοτιάνας μεταξύ 10 και 15 Ιουλίου, οι Έλληνες κυκλώθηκαν ύστερα από προδοσία του Τσολάκογλου, όπου ο μεν Γάτσος συνθηκολόγησε με τους Τούρκους, ο δε Βελής συνελήφθη αιχμάλωτος και στάλθηκε στην Κωνσταντινούπολη, όπου και θανατώθηκε με φρικτά βασανιστήρια.
Ακολούθως στις 4 Ιουλίου του 1821 επαναστατεί το Καρπενήσι. Οι οπλαρχηγοί της Ευρυτανίας Γιολδασαίοι αναγκάζουν τους Τούρκους να οχυρωθούν στα σπίτια τους. Σε βοήθειά αυτών στάλθηκε από τα Γιάννενα ο Βελήμπεης, ο οποίος στις 19 Ιουλίου νικά τους Έλληνες στα Καγκέλια, αλλά την επομένη μέρα οι Έλληνες τον νικάνε στη Μιάρα, οπότε οι Τούρκοι της Ευρυτανίας καταφεύγουν στην Ήπειρο.
Επειδή η επανάσταση στη Στερεά και Πελοπόννησο, παίρνει εκρηκτικές διαστάσεις.
Ο Διοικητής της Μακεδονίας Μπαϋράμ πασάς και της Θεσσαλίας Δράμαλης παίρνουν εντολή από το Σουλτάνο να καταπνίξουν την επανάσταση στη Στερεά. Ο Δράμαλης στρατοπεδεύει στο Δομοκό και από εκεί επιχειρεί πάση θυσία να κρατάει ελεύθερες τις διαβάσεις προς νότο. Μια δε από αυτές τις διαβάσεις του ορεινού όγκου της Όθρής είναι και αυτή της Γιαννιτσούς.
Ο Μπαϊράμ πασάς στρατοπεδεύει στη Λαμία και είχε εντολή να προχωρήσει στην Πελοπόννησο και ο Δράμαλης θα κρατούσε ανοιχτά τα περάσματα προς νότο, για απρόσκοπτο ανεφοδιασμό σε προμήθειες. Αυτό αποδεικνύεται από το γεγονός ότι ο Δράμαλης δεν έσπευσε σε βοήθεια του Μπαϊράμ πασά, όταν υπέστη τη μεγάλη πανωλεθρία στα Βασιλικά, στις 26 Αυγούστου του 1821
Από τα παραπάνω γεγονότα, αλλά και από το στρατό που διατηρούσαν πάντα οι Τούρκοι στη Γιαννιτσού, συμπεραίνεται ότι ήθελαν πάντα ανοιχτό το πέρασμα αυτό της Γιαννιτσούς και οι Έλληνες από την πλευρά τους προσπαθούσαν να τους διώξουν.
Περίπου στο τέλος Ιουλίου ή στα μέσα Αυγούστου του 1821, γίνεται πρώτη και μεγάλη μάχη της Γιαννιτσούς , όταν ο Ανδρίτσος Σιαφάκας με αρκετούς ρουμελιώτες αγωνιστές από τα γύρω χωριά της Φθιώτιδας, επιτίθεται στις δυνάμεις του Κεχαγιάμπεη του Δράμαλή στο διάσελο της Γιαννιτσούς . Στο μεταξύ οι ευρυτάνες μετά την ήττα τους στη Φωτιάνα και τη σύλληψη του Κώστα Βελή, όπως αναφέρθηκε πιο πάνω, κάποιοι από αυτούς κατέβηκαν στη Ρούμελη μέσω Ροβολιαρίου και πολέμησαν στη μάχη που έγινε στο Κλωνί. Ενώ άλλοι έσπευσαν «…εις επικουρίαν» του Ανδρίτσου Σιαφάκα στη μάχη της Γιαννιτσούς, όπως δηλώνεται στα πιστοποιητικά τους.
Αυτή η μάχη της Γιαννιτσούς στα πιστοποιητικά εκδουλεύσεων των ρουμελιωτών αγωνιστών, και κυρίως των ευρυτάνων, οι οποίοι έλαβαν μέρος σε αυτή, χαρακτηρίζεται ως σημαντική, γιατί δεν επέτρεψε να φθάσουν προμήθειες και ενισχύσεις από το Δράμαλη στον Μπαϊράμ πασά.
Για να κατανοήσουμε και να πιστοποιήσουμε τα παραπάνω, ας δούμε τι ήταν αυτά τα πιστοποιητικά εκδουλεύσεων των αγωνιστών προς την πατρίδα.
Με την έλευση του Όθωνα το 1833 και βασιλικό διάταγμα, καθιερώθηκαν προς τιμήν και επιβράβευση των αγωνιστών τα αριστεία, εθνόσημα ή νομισματόσημα, όπως ονομάσθηκαν. Είχαν σχήμα σταυρού. Από τη μια πλευρά έγραφαν «Τοις προμάχοις της πατρίδος» και από την άλλη «Όθων Βασιλεύς της Ελλάδος». Συνοδεύονταν δε αυτά από δίπλωμα και κρέμονταν στο στήθος με ταινία κυανή στις επίσημες γιορτές. Οι μεν αξιωματικοί έπαιρναν αργυρό, οι δε υπαξιωματικοί χάλκινο και οι στρατιώτες σιδερένιο. Οι κάτοχοί τους είχαν ως προνόμιο δημόσιες διακρίσεις και θέσεις, αλλά και προικοδοτήσεις με χρηματικά γραμμάτια, για αγορά χωραφιών, υδρομύλων κ. ά.
Για να πάρουν όμως το νομισματόσημο ή αριστείο, έπρεπε σύμφωνα με το Η΄ ψήφισμα της Εθνικής εθνοσυνέλευσης να έχουν συμπληρώσει το 30ον έτος της ηλικία των και τότε να κατέθεταν την αίτηση και το πιστοποιητικό εκδουλεύσεων σε ειδική επιτροπή των στρατιωτικών, βεβαιωμένο για τη συμμετοχή τους στον Αγώνα από τους τοπικούς οπλαρχηγούς και επικυρωμένο από τον Δήμαρχο της πόλης.
Από τα Γ. Α. Κ έχουμε εντοπίσει τα πιστοποιητικά 189 αγωνιστών του 1821 που πήραν μέρος στη μάχη της Γιαννιτσούς. Ιδιαίτερα δε στα πιστοποιητικά των ευρυτανικής καταγωγής αγωνιστών, αναφέρουν τη μάχη της Γιαννιτσούς, αμέσως μετά τη μάχη στην Κονιαρόβρυση με το Κώστα Βελή. Ενδεικτικά αναφέρουμε πιστοποιητικά Ευρυτάνων, αλλά και άλλων αγωνιστών που πήραν μέρος στη μάχη της Γιαννιτσούς, όπου μεταξύ άλλων αναφέρονται:
- . Του Θανάση Αργυρόπουλου από το Μεγάλο χωριό «....Εις κατά την Κονιαρόβρυση υπό την οδηγία του Κώστα Βελή, αιχμαλωτισθέντος εις κατά την θέσιν ταύτην.... Εις κατά την Γιαννιτζού, κατά του ιδίου Κεχαγιάμπεη, του Δράμαλη πασά μετά λοιπών Καρπενησιωτών εις επίκουρίαν του Αντρίτσου Σαφάκα.
- . Του Ιωάννη Βασιλάκη κατοίκου πρωτευούσης του Δήμου Καρπενησίου «…..εις Κονιαρόβρυση των Οθωμανικών Αγράφων, κατά του Κεχαγιάμπεη Οθωμανού, υπό την οδηγία του Κώστα Βελή……. εις Γιαννιτζού κατά του ιδίου Κεχαγιάμπεη μετά λοιπών Καρπενησιωτών προς επικουρίαν του οπλαρχηγού Σιαφάκα…
- . Του Ιωάννη Σπυρόπουλου πάλι από το Καρπενήσι «…..εις κατά τη Γιαννιτζού κατά του Μώτου Μαρτίνη και Ασλανάκη Ιμέταγα……..»
Το πιστοποιητικό του Αναγνώστη Καπνιά από την Αρτοτίνα, πατριώτη του Σιαφάκα, μεταξύ άλλων αναφέρει: «Πολέμησε υπό την οδηγία του Ανδρ. Σιαφάκα….. στη Σέλιανη, στη Γιαννιτσού…...»,καθώς και πιστοποιητικά άλλων αγωνιστών που υπάρχουν στα χέρια μας και που αναφέρουν «…. εις κατά την εις Γιαννιτζού υπό τον Ανδρ. Σιαφάκα…...» .Την ίδια περίπου διάταξη έχουν τα περισσότερα
Ο Μεγαλύτεροι συντελεστής αυτής της μάχης όπως αντιλαμβάνεται κανείς ήταν η κορυφαία στρατιωτική προσωπικότητα του Ανδρίτσου Σιαφάκα και οι 189 αγωνιστές των οποίων τα ονόματα δημοσιεύονται πιο κάτω, αλλά και πλήθος άλλων που δεν μπορέσαμε να καταγράψουμε. Αυτοί συγκρούσθηκαν με τον Κεχαγιάμπεη του Δράμαλη ή κατ’ άλλους με στρατεύματα του Μπεϊράμ πασά. Δεν αποκλείεται στη μάχη αυτή να μετείχαν και οι: Ζαχαρίας (Ζαχαράκης) Γιολδάσης ( πιστ. Παπακούκου από τη Μερκάδα). Από πλέυράς Τούρκων αξιωματούχων πέραν του Καχαγιάμπεη , αναφέρονται επίσης ο Μώτου Μαρτίνη και Ασλανάκης Ιμεταγάς.
Στη Γιαννιτσού έγιναν πολλές μάχες, όπως αυτή του 1822, αλλά και αυτή του 1823 για την οποία αναφέρθηκε διεξοδικά ο προηγούμενος ομιλητής κ. Δημήτριος Δεληγιάννης στην εισήγησή του, όταν ο Σουλτάνος θέλησε να ενισχύει την πολιορκία Μεσολογγίου έδωσε εντολή στον Τζελαλεδί μπέη, ο οποίος με 2.500 στρατό από τη Μ. Ασία έφτασε στο Βόλο και από εκεί μέσω Αλμυρού πέρασε από την Γιαννιτσού, όπου συνάντησε αντίσταση πιθανότατα από τους: Ι Φραγγίστα Θ. Γρίβας. Γ. Γαλής από Φουρνά και Σπ. Κοντογιάννη.
Επίσης μάχη στη Γιαννιτσού έγινε και το 1824, όταν το Υπουργείο των Στρατιωτικών έδωσε εντολή στους οπλαρχηγούς της Ρούμελης να κάψουν τη Γιαννιτσού, επειδή οι Τούρκοι διατηρούσαν πάντα στρατό σε αυτή.
Λίγα λόγια για τον Σιαφάκα
Ο πατέρας του Σαφάκα καταγόταν από τη Μπρούφλιανη, ο ίδιος γεννήθηκε στην Αρτοτίνα της Δωρίδας το 1775. Έδρασε κατά κύριο λόγο στη Φθιώτιδα, Ευρυτανία και Ναυπακτία.
Στις 28 Μαρτίου 1821 με το Σκαλατσοδήμο επαναστάτησε στο Λιδορίκι. Πήρε μέρος και διακρίθηκε στις μάχες: Το 1822 στις μάχες της Υπάτης, το 1824 στη μάχη της Άμπλιανης, το 1825 της Ναυπακτίας και σε άλλες.
Το 1826 ο Σιαφάκας επέστρεψε στο καπάκι του στο Λιδορίκι. Συνθηκολόγησε με τους Τούρκους, όπως και πολλοί άλλοι της εποχής οπλαρχηγοί, όταν πλέον είχε καταληφθεί η Φθιώτιδα από το 1826 και η επανάσταση ψυχορραγούσε. Τότε ο Σουλτάνος απαιτούσε έγγραφη μετάνοια και υποταγή. Τον Σιαφάκα οι Τούρκοι το 1828 τον έστειλαν στα Γιάννενα. Δραπέτευσε όμως, αλλά τον σκότωσε ο έμπιστος των Τούρκων Σ. Στράτος, ο οποίος εποφθαλμιούσε τη θέση του (Χ. Πάτση) )
Από τους παραπάνω 189 αγωνιστές, οι 29 είναι Ευρυτάνες από τα χωριά: Αραχωβίτσα (σήμερα Πετράλωνα), Δομνίστα, Καρπενήσι, Κρίκελο, Καρύτσα, Μεγάλο Χωριό, Τέρνο (σήμερα Μεσοκώμη) και δύο (2) είναι από την Αρτοτίνα Φωκίδος.
Από τα χωριά της Φθιώτιδας πήραν μέρος, 32 από τη Μάκρυση, 18 από την Υπάτη, Νεοχώρι Τυμφρηστού 12, Λιανοκλάδι και Σέλιανη (σημερινά Μάρμαρα) από 9, Μερκάδα και Παλαιόκαστρο από 7, Μαυρίλο 6
Κάψη, Περίβλεπτο και Πίτσι ή Πιτσιουτά από 5.
Βαρυμπόπη, Κουκιά και Μπρούφλιανη, από 4.
Αμούρι , Αρχάνι, Καστανιά, Λαμία, Παλαιοβράχα, Φτέρη 3 από κάθε χωριό.
Και από ένας από τα χωριά: Αγά, Άγιος Δημήτριος Ναυπακτίας, Ζημιανή, Γραμμένη, Κολοκυθιά, Μεξιάτες, Δίλοφο, Πλατύστομο, Σμόκοβο Υπάτης και Χαλίλη
Άφησα τελευταίους τους δυο Γιαννιτσώτες αγωνιστές του 1821, που πήραν μέρος στη μάχη της Γιαννιτσούς, γιατί πιστεύουμε αξίζουν ιδιαίτερης αναφοράς, παραθέτοντας τα πιστοποιητικά τους.
Πρώτος: Κομπάρος Γιώργος. Γεννήθηκε στη Γιαννιτσού το 1798. Πήρε το πιστοποιητικό του ύστερα από ομαδική αίτηση, κοινή με Βασίλη Πλατανιά και Γ. Φωτάκο, με ημερομηνία 1 Φεβρουαρίου 1844, όλοι με καταγωγή από Γιαννιτσού. Στο πιστοποιητικό αυτό αναφέρονται τα εξής:
"Δια του παρόντος πιστοποιούμε, ότι ο Γεώργιος Κομπάρος. κάτοικος Γιαννιτσούς του Δήμου Μακρακώμης ετών 43, δράξας τα όπλα από αρχής της ελληνικής επαναστάσεως μέχρι τέλους, υπηρέτησε στρατιωτικά την πατρίδα, διατέλεσε υπό την οδηγία και άλλων οπλαρχηγών και των υποφαινομένων. Παρευρέθη σε διάφορες κατά των εχθρών μάχες, πολέμησε γενναίως στις δυο προσβολές της Υπάτης κατά των ντόπιων Οθωμανών του Ιμέρ Βρυώνη εις Καλιακούδα κατά του Σκόνδρα πασά, εις Αετό, εις Άμπλιανη, εις Γιαννιτζού, εις το Κρεμμύδι κατά του Ιμπραήμ, εις την υπό τον Κιουταχή πασά πολιορκία του Μεσολογγίου, εις Αθήνας κατά του ιδίου του Ιμπραήμ και λοιπές, χάριν συντομίας παραλείπομε. Έδειξε γενναιότητα και ανδρεία σε όλες τις μάχες. Όθεν εις ένδειξη των ανωτέρω δίδεται το παρόν, για να χρησιμεύσει όπου ανήκει. Εν Αγά 1 Φεβρουαρίου 1844. Επικυρώνεται το γνήσιο των υπογραφών Μ. και Ν. Κοντογιάννη συνταγματάρχη και αντισυνταγματάρχη αντιστοίχως. Ο Δήμαρχος Σπερχειάδος Χ. Ζουλούμης". (Πηγή: Γ.Α. Κ Αριστεία του Φ 269/117
Ο Γεώργιος Κομπάρος, λοιπόν, πήρε σιδερένιο αριστείο και είναι γραμμένος σε κατάλογο μαζί με άλλους 490 Φθιωτείς και Γιαννιτσώτες αριστειούχους με α/α 16. (Πηγή: Γ.Α.Κ ,Αριστεία του Φ.286/16.
Δεύτερος: Πλατανιάς Βασίλης. Γεννήθηκε το 1799 στη Γιαννιτσού Αγράφων. Και αυτός είναι σε ομαδική αίτηση, κοινή με Γ. Κομπάρο και Γ. Φωτάκο, με ημερομηνία 1η Φεβρουαρίου 1844, όλοι ορμώμενοι από Γιαννιτσού, όπου αναφέρετα:
"Δια του παρόντος πιστοποιούμε ότι, ο Βασίλειος Πλατανιάς, κάτοικος Γιαννιτζούς του Δήμου Μακρακώμης, ετών 45, δράξας τα όπλα από αρχής της ελληνικής επαναστάσεως μέχρι τέλους υπηρέτησε στρατιωτικώς την πατρίδα. Διετέλεσε υπό την οδηγία και άλλων οπλαρχηγών, του Καραϊσκάκη και των υποφαινομένων. Παρευρέθη εις διαφόρους κατά των εχθρών μάχες, πολέμησε γενναίως στις δυο προσβολές της Υπάτης κατά των ντόπιων Οθωμανών του Ιμέρ Βρυώνη εις Καλιακούδα κατά του Σκόνδρα πασά, στο Αετό, εις Αμπλιανη, εις Γιαννιτσού, εις το Κρεμμύδι κατά του Ιμπραήμ, εις την υπό του Κιουταχή πασά πολιορκία του Μεσολογγίου, εις Αθήνας κατά του ιδίου του Ιμπραήμ . Έδειξε γενναιότητα και ανδρεία σε όλες τις μάχες. Όθεν εις ένδειξη των ανωτέρω δίδεται το παρόν, για να χρησιμεύσει όπου ανήκει. Εν Αγά 1 Φεβρουαρίου 1844. Επικυρώνεται το γνήσιο των υπογραφών Μ. και Ν Κοντογιάννη, συνταγματάρχου και αντισυνταγματάρχη αντίστοιχα. Ο Δήμαρχος Σπερχειάδος Χ.Ζουλούμης". Πηγή: Γ.Α.Κ φ 269/3000 ΓΑΚ 116 Αριστεία
Υπάρχει και δεύτερο πιστοποιητικό αναφορικά με τον Βασίλη Πλατανιά, με ημερομηνία 10 Μαΐου 1865, που αναφέρει και άλλες μάχες, όπως της Γιαννιτσούς, Μεγάλου χωριού και Νεβρόπολης Θεσσαλίας (κατά του Σελιχτάρ πασά), Διπόταμου (κατά Ασλανάκη και του Μώτου Μαρτίνη), Κεφαλόβρυσου Καρπενησίου, Καλιακούδας, Κεφαλόβρυσου Αιτωλικού, Νεόκαστρου, Ρίγανης, Ριβίου, Καρβασαρά, και Μεσολογγίου απ' έξω, υπό των οπλαρχηγών: Γιαννάκη Γιολδάση, Ζαχ. Γιολδάση, Καραϊσκάκη, και Κίτσον Τζαβέλα Υπογράφεται από Ι. Γιολδάση.
Τον Βασίλη Πλατανιάς η επιτροπή τον κατέταξε ως στρατιώτη, αλλά διαφώνησε με την στρατιωτική Υπηρεσία απονομής αριστείων, έκανε έφεση και ύστερα από δικαστική πράξη κατετάγη ως υπαξιωματικός, Γ τάξεως. Α.Π.Μ.Υ.3143. 20 Μαΐου 1865. (Κ. Ζήσης) και πήρε χάλκινο αριστείο.
Όπως βλέπουμε από την πληθώρα των παλικαριών της Γιαννιτσούς (170) περίπου στο σύνολο, μόνο δυο πήραν μέρος στη μάχη του χωριού τους, αλλά όπως θα δούμε σε μια άλλη μελλοντική ημερίδα, οι υπόλοιποι έδιναν το παρόν σε άλλες σημαντικές μάχες του Αγώνα
Πρέπει να σημειώσω ακόμη, ότι, όπως προκύπτει από το πιστοποιητικό εκδουλεύσεων του Ευρυτάνα Αγωνιστή Ιωάννη Καρύτσα, αυτός σκοτώθηκε το 1826, σε μάχη της Γιαννιτσούς, ακολουθώντας την τύχη του πατέρα του, που σκοτώθηκε το 1823 στη μάχη της Καλιακούδας.
Άρα έχουμε και το 1826 μάχη στη Γιαννιτσού, όταν τα πάντα στη Ρούμελη αλλά και σε όλη την επαναστατημένη Ελλάδα είχαν νεκρώσει, όταν ο αγώνας ψυχορραγούσε και οι οπλαρχηγοί επέστρεφαν στα καπάκια τους, υπογράφοντας υποταγή στο Σουλτάνο. Αλλά με τη γενναία εκστρατεία του Αρχιστράτηγου Γ. Καραϊσκάκη στη Ρούμελη το 1826, παρά τη λυσσώδη αντίδραση του Μαυροκορδάτου λόγω αντιζηλίας, ο αγώνας αναζωπυρώθηκε και μαζί ξαναζωντάνεψαν και τα περάσματα της Όθρυς. Τότε είναι που σκοτώθηκε και ο Ιω. Καρύτσας.
Κλείνοντας πρέπει να τονίσω, πως ασφαλώς ο κατάλογος των αγωνιστών, που πήραν μέρος στη μάχη της Γιαννιτσούς, όπως και σε άλλη μάχη δεν ολοκληρώνεται με μια έρευνα .
Και τούτο, γιατί ένα κομμάτι της πρώτης περιόδου της έρευνας αυτής των Αριστείων δεν συμπεριελήφθη εδώ, γιατί δεν γνωρίζαμε τον τρόπο της έρευνας ( Γ. Δημητρίου)
Επίσης έχουμε ανεξερεύνητο ακόμη, το μεγαλύτερο μέρος του Ιστορικού Αρχείου του 1821 της Εθνικής Βιβλιοθήκης, όπου φυλάσσονται τα Κυτία με τις μεταβολές στα φύλλα Μητρώου των Αγωνιστών.
Ομοίως, το Αρχείο των Στρατιωτικών με τις προικοδοτήσεις των Φαλαγγιτών, δεν το έχουμε ακόμη εξερευνήσει.
Δεν έχουμε πολλά από τα πιστοποιητικά των Γιαννιτσωτών αγωνιστών καταγωγής από Ασπροπόταμο, ενώ υπάρχουν καταχωρημένοι στους καταλόγους των αριστειούχων Γιαννιτσωτών.
Υπάρχουν Αγωνιστές, που για το ένα ή τον άλλο λόγο δεν έκαναν αίτηση ή πέθαναν στην περίοδο 1833 έως 1865 και οι κληρονόμοι των, δεν ενδιαφέρθηκαν να υποβάλλουν αίτηση ή δεν είχαν κληρονόμους.
Μία τρισέλιδη επιστολή του Ευαγγέλη Μ. Κοντογιάννη 29 Αυγούστου 1838 …
προς την Επί των Στρατιωτικών Βασιλική Γραμματεία της Επικρατείας με την οποία της ζητά να λάβει υπόψη της τους ονομαστικούς κατάλογους των στρατιωτικών αγωνιστών, των οποίων τα αποδεικτικά έγγραφα χάθηκαν και να τους χορηγήσει το αριστείο που τους αναλογεί, ως ανταμοιβή για τις υπηρεσίες που προσέφεραν στον αγώνα υπέρ της ανεξαρτησίας της Ελλάδας. (Αριστεία - Υπηρεσιακή αλληλογραφία) .Η επιστολή αυτή μας δείχνει καθαρά πως πολλά έγγραφα της περιόδου εκείνης έχουν χαθεί και άρα εικάζουμε, πως οι αγωνιστές στην υπό συζήτηση μάχη θα ήταν πολυπληθέστερη.
Πολλές είναι και οι μάχες που έλαβαν χώρα, όχι μόνο στη Γιαννιτσού, αλλά και σε όλο το μήκος της κορυφογραμμής της Όθρης, όταν κατά το έτος 1879, επαναστάτησε η Τουρκοκρατούμενη περιοχή της Θεσσαλίας. Τότε είναι που ιδρύθηκε και το πρώτο Νοσοκομείο του Ερυθρού Σταυρού στο χωριό μας, για το οποίο θα μας μιλήσει ο κ. Παπαδημητρίου.
Άλλες μάχες του Αγώνα στην περιοχή είναι: Υπάτη τρεις (1821,Απρ. 1822 και Μάιος 1822) φορές, Σέλιανης, Μονής Αγάθωνος, Αετού, Αγίας Μαρίνας, Αλαμάνας, Άμπλιανης (τοποθεσία μεταξύ Σαλώνων και Γραβιάς), Βασιλικά, Θερμοπυλών, Κάψη, Παλαιόκαστρο, Μαυρίλο, Νεοχωράκι, Διπόταμα Φθιώτιδος, Κλωνί, Αγά, Γυφτοχώρι (Καλλιθέα), Τσούκα, Πλατύστομο, Ασβέστης, Δερβέν Φούρκα κ.ά.
Κλείνοντας, θεωρώ απαραίτητο στοιχείο γνώσης του κάθε ανθρώπου, του κάθε Έλληνα να γνωρίζει την ιστορική διαδρομή του τόπου του και ιδιαίτερα της πατρίδας του, η οποία μας καθοδηγεί και μας παραδειγματίζει με τις γεμάτες αξίες, πράξεις των παππούδων μας και γιατί όχι και από τις παραλήψεις των
Τέλος, θέλω να ευχαριστήσω από καρδιάς, όλους εκείνους, καθώς και τις αρμόδιες υπηρεσίες, οι οποίοι με βοήθησαν και με συνέδραμαν για την πραγματοποίηση του σκοπού της ερευνάς μου, για τον τόπο που γεννήθηκα, το χωριό μου και της ευρύτερης περιοχής μας. Όπως: Τα Γ.Α.Κ Αθηνών και τους υπαλλήλους του, το Γιώργο Δημητρίου που με μύησε στον τρόπο της έρευνας και την εν συνεχεία βοήθεια που μου παρείχε, αλλά και για την σημερινή του παρουσία εδώ.
Ιδιαίτερα ευχαριστώ την διευθύντρια των Γ.Α.Κ Λαμίας, κ. Σοφία Βακιρτζηδέλη, που χωρίς την βοήθειά της τίποτα δεν θα είχαμε καταφέρει.
Τον πρόεδρο του τοπικού κοινοτικού διαμερίσματος Γιαννιτσούς του Δήμου Μακρακώμης κ. Γιάννη Ντούζγο, καθώς και τον πρόεδρο του Πολιτιστικού Συλλόγου Γιαννιτσούς κ. Γιάννη Κουμπαράκη το Δ. Σ, τους ομιλητές της ημερίδας και όλους εσάς, που με την παρουσία σας, λαμπρύνατε την εκδήλωση αυτή.
Σας ευχαριστώ πολύ.
Παραθέτουμε κατάλογο χωριών που τα παλικάρια τους έτρεξαν να φράξουν το πέρασμα των Τούρκων προς τη Φθιώτιδα.
Άγιος Δημήτριος Ναυπακτίας 1 | |
Γδαρμένη Ράχη 1 | |
Σμόκοβο Υπάτης 1 | |
Κολοκυθιά 1
| |
Μέγα Χωριό | |
Σύνολο 189
|
Η παρουσίαση αυτή, έγινε στο χωριό στις 31/7/2011
Τα ονόματα των αγωνιστών και τα πιστοποιητικά τους, λόγω του μεγάλου όγκου, δεν περιλαμβάνοται.
Είναι στη διάθεση του καθενός
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου